The Tree of Life (2011) [Minor Spoilers]
>> Κυριακή 29 Μαΐου 2011
Ελληνικός τίτλος: Το Δέντρο της Ζωής
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Terrence Malick
Σενάριο: Terrence Malick
Παίζουν: Brad Pitt, Jessica Chastain, Sean Penn
Περισσότερα στο IMDB και στο Rotten Tomatoes.
Είδος
Δράμα
(Δύσκολο να περιγράψω αυτήν την ταινία χωρίς spoilers, κι ας το προσπάθησα αρκετά. Η πρώτη και η τελευταία παράγραφος είναι σε κάθε περίπτωση εντελώς “καθαρές”.)
Πέντε χρόνια μετά το πρώτο στραβοπάτημα της φιλμογραφίας του με το The New World, ο Terrence Malick επιστρέφει με ένα φοβερά φιλόδοξο project, που υπόσχεται για άλλη μια φορά, σπουδή πάνω στη ζωή και στο θάνατο. Αντικείμενο μελέτης αυτή τη φορά, μια οικογένεια στα 50s, που χάνει τον μεγαλύτερο γιο της, στα 19 του χρόνια. Ξεκινώντας από το πένθος της μητέρας, γυρνά πίσω για να επικεντρωθεί στη δημιουργία της οικογένειας, και τη μετάβαση του γιου από την αθωότητα στην προεφηβεία.
Ακόμα νωρίτερα όμως, ο Malick επιλέγει να γυρίσει όσο πιο πίσω μπορεί: στη δημιουργία του κόσμου. Ναι, ξεκινάει με το σκοτάδι, δείχνει τη γέννηση του φωτός, το Big Bang, τους δεινόσαυρους και την εξαφάνισή τους. Για 20 περίπου λεπτά, κάνει ένα ταξίδι στην ιστορία της ζωής, με πανέμορφες εικόνες απ' τη φύση και ένα μετρημένο voice-over σε σημεία. Εδώ είναι και το πρώτο παράπονο των επικριτών της ταινίας, μιας και δεν μιλάμε για ιδιαίτερα βατή επιλογή απ' την πλευρά του σκηνοθέτη. Προσωπικά εντυπωσιάστηκα, γιατί αν και εικόνες που μπορείς να δεις σε ντοκιμαντέρ, θεωρώ ότι ταιριάζουν πολύ όμορφα (ντυμένες μάλιστα με την μουσική του Alexandre Desplat) στο θέμα που πραγματεύεται η ταινία.
Στην υπόλοιπη διάρκεια, η ταινία -πέρα απ' τα flashforwards-σφήνες στο μέλλον του άλλου γιου- σταματά στα 50s και παρουσιάζει την ιστορία της οικογένειας, αφ' ενός απ' την πλευρά του πατέρα, και αφ' ετέρου μέσα απ' τα μάτια του γιου. Εδώ βρήκα την παρουσίαση των δυναμικών της οικογένειας εξαιρετική. Έντονη αντίθεση μεταξύ των δυο γονιών, ως προς την διαπαιδαγώγηση των παιδιών, με την μητέρα να προσπαθεί να μεταδώσει χρηστά ήθη και αξίες, και τον πατέρα-πατριάρχη, να είναι πιο κυνικός και να προσπαθεί με τον άγριο τρόπο του να επιβληθεί, αλλά και να δείξει ότι η ζωή είναι σκληρή και πρέπει να είσαι έτοιμος να γίνεις βίαιος. Εξίσου διαφορετικοί μεγαλώνοντας θα γίνουν και οι δύο μεγαλύτεροι γιοι, με τον μεγάλο να αρχίζει να μοιάζει περισσότερο στον πατέρα του, και τον μεσαίο που έχει κληρονομήσει την αγνή -και σε σημεία, αφελή- ψυχή της μητέρας, να αγαπάει και να εμπιστεύεται τυφλά τον συνάνθρωπό του.
Σαν family drama και σαν coming-of-age ιστορία λοιπόν, για μένα το Tree of Life πετυχαίνει διάνα. Βέβαια δεν είναι και εντελώς βατό, και παρά την όμορφη φωτογραφία και τις εξαιρετικές ερμηνείες των μικρών παιδιών, κάνει κάπου στη μέση μια κοιλιά, και τραβάει λιγάκι παραπάνω απ' όσο θα έπρεπε. Και προσωπικά είχα πρόβλημα και με την κλιμάκωση. Βρήκα τις εικόνες από τη γένεση του κόσμου στην αρχή, μαγευτικές. Όμως στο φινάλε, αποφασισμένος ότι θέλει να δώσει λυτρωτικό χαρακτήρα (όμοια με το “letting go” πνεύμα του The Fountain του Aronofsky), προσπαθεί με ξερό μοντάζ εικόνων να φτάσει πίσω στη μάνα και τη λήξη του πένθους της. Εικόνες όμορφες μεν, και μέχρι ενός σημείου με ωραίους συμβολισμούς, αλλά αυτή η αίσθηση του ατελείωτου με ενόχλησε λίγο.
Γενικά το The Tree of Life μπορεί να είναι δύσκολο και ανορθόδοξο, αλλά προσωπικά πιστεύω ότι με ανοιχτό μυαλό και υπομονή, θα ανταμειφθείς. Πανέμορφα γυρισμένο, μπορεί να μην πετυχαίνει για μένα τόσο ψηλά στη φιλοσοφία όσο το The Thin Red Line, αλλά και πάλι είναι γεμάτο βαθιά νοήματα, και είναι σίγουρα μια έντονη πνευματική εμπειρία που θέλησε ο σκηνοθέτης να μοιραστεί μαζί μας. Μοιάζει λίγο προχειροφτιαγμένο σε σημεία, με ξεκάρφωτες εικόνες να προσπαθούν να σε “πιάσουν”, και προσωπικά ένιωσα τον Malick να “φοβάται” να πάει και παραπέρα αυτό το ταξίδι μέσα στο χρόνο και να συμβιβάζεται λίγο μένοντας περισσότερα στα 50s. Παρόλα αυτά, απόλαυσα την εμπειρία και χάρηκα που είδα κάτι διαφορετικό, ακόμα κι αν πιστεύω ότι ήθελε λίγη δουλειά ακόμα.